برترین ها به نقل از تندرستی : متخصصان طب سنتی، از روش های درمانی خود چه حجامت باشد و چه درمان با داروهای گیاهی، به عنوان یک علم یاد می کنند چراکه برای تجویز این درمان ها، فرد باید با علم شناخت مزاج ها آشنا باشد؛ در غیر این صورت، درست مثل پزشکی که تبحر کافی در کار خود ندارد، ممکن است درمانی غلط را تجویز کند.
این علم، همان شناخت سودا، دم، صفرا و بلغم است که روزگاری همه ما در کتاب های درسی مان وقتی به اسم ابن سینا می رسیدیم، اسامی آنها را می خواندیم و سعی می کردیم در خودمان بیابیم که آیا صفرا وی مزاج هستیم یا بلغمی مزاج؟ اما همه این اسامی، امروز فراموش شده اند و معمولا کسی فکر نمی کند با شناخت این اخلاط بتوان بیماری های جدی را درمان کرد.
به گزارش برترین ها پزشکان طب سنتی معتقدند بدن انسان مانند جهان هستی از چهار عنصر اصلی یعنی سودا از خاک، بلغم از آب، دم از هوا و صفرا از آتش، خلق شده که البته عناصر دیگری هم بر روی این چهار عنصر تاثیر می گذارند اما در این بحث گفته می شود که برای وجود سلامت در بدن انسان، باید به میزان مشخصی از هرکدام از این اخلاط در بدن وجود داشته باشد تا در حالت تعادل به سر برد.
کاهش یا افزایش آنها در بدن موجب ایجاد عدم تعادل و درنهایت باعث بروز بیماری می شود که این بیماری می تواند جسمی باشد یا روانی.
حال با معاینات بالینی و بررسی های لازم، وقتی میزان کم و زیادشدن اخلاط در بدن یک بیمار مشخص شد، معمولا برای او روش های درمانی طبیعی مثل اصلاح تغذیه و ورزش و در بعضی موارد استفاده از داروهای گیاهی یا حتی شیمیایی تجویز می شود اما پیش از آن، برای آنکه اول بدن به حالت تعادل برگردد، حجامت توصیه می شود چون این عمل، ترکیبات خون را تنظیم و بدن را متعادل می کند.
این حجامت می تواند به فراخور بیماری در یک یا چند نوبت و در نقاط مختلف بدن انجام شود. بعد از آن اصلاح تغذیه و روش های درمانی پزشک خیلی راحت تر و سریع تر جواب می دهد.
درمان با طعم حجامت
نکته جالب اینجاست که حجامت قوانین خاص خود را دارد و برای همه و در هر شرایطی به کار برده نمی شود.
به گزارش برترین ها دکتر مرتضی عموعابدی، عضو موسسه تحقیقات حجامت ایران که 12 سال است به شکل تخصصی، به درمان سنتی بیماران می پردازد، می گوید: تشخیص کم و زیاد بودن اخلاط در بدن بیمار و تجویز روش درمانی صحیح، بسیار مهم است.
او از پسر جوانی یاد می کند که بعد از حجامت در مرکز دیگری، دچار بیماری توهم شده بود. بعد از معاینات دکتر عابدی مشخص شد که میزان بلغم در سر این فرد زیاد است و معمولا برای افراد بلغمی حجامت توصیه نمی شود بلکه مورد بادکش درمانی قرار می گیرند. در نتیجه با چند جلسه درمان صحیح، این جوان بهبود پیدا کرده بود.
وی توضیح می دهد که حجامت، کاربردهای درمانی عام و تخصصی دارد. در حجامت عام، هدف، تقویت سیستم ایمنی بدن، پایین آوردن چربی، اسیداوریک، قند خون، غلظت خون، رفع مشکلات تنفسی و گرفتگی عروق قلب و... است اما حجامت تخصصی در درمان بیماری هایی مثل سردردهای عصبی و میگرن، کاهش چربی و قند و اوره، سنگ های کلیوی، کیسه صفرا، آرتروز، بیماری های پوستی و بیماری های اعصاب موثر است.
حجامت عام که ممکن است خیلی ها آن را تجربه کرده باشند، بیندو کتف انجام می شود اما حجات تخصصی در نقاط مختلف بدن، متناسب با نوع بیماری صورت می گیرد.
مثلا حجامت سر که نوع حساسی هم است و فقط افراد متخصص در این زمینه آن را انجام می دهند، برای تقویت چشم، تقویت و رشد موی سر، پیشگیری و درمان سکته های مغزی، سردردهای میگرنی و مشکلات عصبی به کار گرفته می شود.
حجامت پیشانی برای سینوزیت و حجامت گیجگاهی به افرادی توصیه می شود که دچار خونریزی انتهای چشم بر اثر بیماری دیابت یا اختلالات هورمونی حاصل از تومور هیپوفیز شده اند. علاوه بر آن، حجامت زیر چانه برای درمان جوش های صورت و پیوره لثه و حجامت کبد در درمان تنبیلی کبد و بد چرب کاربرد دارد.
حجامت تیروئید هم برای درمان کم کاری و پرکاری تیروئید توصیه می شود که البته قبلش به بادکش درمانی نیاز است. حجامت کمر برای درمان دیسک کمر و تقویت قوه پا، حجامت زانو برای درمان آرتروز زانو و حجامت ساق پا برای کاهش فشار خون، اگزما و برطرف کردن دمل های چرکی هم انواع دیگری از حجامت هستند اما جالب اینجاست که حجامت حتی در درمان برخی موارد که معمولا به درمان آنها فکر نمی کنیم و جزو مسائل عادی زندگی ما شده اند هم کاربرد دارد.
یکی از این موارد، کوتاهی قد است که ظاهرا اگر در سنین رشد، طی نه ماه از شروع بهار تا پایان پاییز، طبق برنامه ای منظم در نقاط کتف، سر زانو و گودی کمر (که به آن حجامت ساکرال گفته می شود) صورت پذیرد، نتایج مطلوبی در این زمینه حاصل می شود. البته این روش درمانی، در کنار داروهای گیاهی موثر خواهد بود.
طب نوین را رد نمی کنیم
شاید این سوال در ذهن پیش بیاید که آیا حجامت به تنهایی تمام این بیماری ها را درمان می کند یا برای گرفتن نتیجه مطلوب، روش های دیگری هم در کنار آن قرار می گیرند؟ برای درمان بیمارانی که مراجعه می کنند، معمولا از چند روش درمانی که شامل تجویز داروهای گیاهی، فصد، حجامت، بادکش درمانی و اصلاح تغذیه است، استفاده می شود که این روش ها به صورت جداگانه یا در اکثر موارد، به شکل ترکیبی از چند مورد به کار گرفته می شوند.
اما نکته قابل توجه آن است که به کارگیری این روش ها به هیچ عنوان به معنای رد کردن و کنار گذاشتن طب نوین نیست و این پزشک عضو موسسه تحقیقات حجامت ایران، به گفته خودش در صورت نیاز، ترکیبی از هر دو نوع درمان را به کار می برد. با این حال هرچقدر که پزشکان سنتی روش های درمانی خود را در کنار طب نوین قرار می دهند و ترکیب این دو را لازم می دانند و هرچند که در دهه های اخیر، در مجامع علمی و فرهنگی کشورهای غربی و کشور خودمان، روشی مانند حجامت متداول شده اما بازهم معمولا این روش ترکیبی از طرف پزشکان طب نوین مورد بی مهری قرار می گیرد.
وی در این رابطه به حدیثی از پیامبر اکرم (ص) اشاره می کند که: «الحجامت دواء لکل داء» و باتوجه به این سخن، می گوید که حجامت، تمام بیماری ها را درمان می کند اما اینکه چرا نتوانسته ایم از ویژگی های این درمان به طور کامل استفاده کنیم، مساله ای است که درمورد آن باید گفت صرفا شیوه های ابداع و شناخته شده درمان در 150 سال اخیر، باعث شده نه تنها در درمان هایی که قدمتی هزاران ساله دارند، پیشرفتی نداشته باشیم بلکه داشته های خود را هم رفته رفته به دست فراموشی بسپاریم. از طرفی نمی توان این شیوه درمانی را که قادر است در کوتاه ترین زمان ممکن و بدون عوارض سوء و هزینه گران و وقت گیر، درمان بسیاری از بیماری ها را به عهده بگیرد، نادیده گرفت.
حجامت به چه قیمت؟
اینکه آیا از نظر اقتصادی هم حجامت، روشی باصرفه تر از بسیاری روش های دیگر است، سوالی است که دکتر عمو عابدی در پاسخ آن می گوید: بسیاری از بیمارانی که برای تشخیص بیماری باید سراغ کارهای هزینه بری مثل ام.آر.آی می رفتند، با هزینه ای بسیار کمتر، توسط حجامت و فصد درمان شده اند اما اینکه چرا چنین روش های باصرفه ای، عمومی تر نمی شوند، باید پای همان قصه قدیمی کم لطفی ها و کمبود امکانات و نبود بودجه های موردنیاز تحقیقاتی و عملیاتی را به میان آورد.
انجام تحقیقات و به کارگیری روش های سنتی و معاینات مقایسه ای، نیاز به بودجه ای دارد که معمولا در اختیار طب سنتی قرار نمی گیرد. اینها همان موانعی هستند که این روش را در همین حالت متوقف می کنند و به آن امکان پیشرفت نمی دهند. شاید اگر بسیاری از این موانع برطرف شود، با مطالعات مقایسه ای، برای خیلی از سوالات موجود، جواب هایی بیابند که در نهایت این کشمکش دیرینه پزشکی کهن و مدرن را کاهش دهد و شاید روزی با در کنار هم قراردادن صحیح و کامل این دو، بتوانند بسیاری از بیماری های صعب العلاج را با بهترین روش های ممکن درمان کنند.
گفت و گو با رئیس موسسه تحقیقات حجامت ایران
حجامت آداب دارد
متخصصان طب سنتی بر این باورند حجامت کردن علاوه بر اینکه از بروز بسیاری از بیماری ها پیشگیری می کند، نقش مهمی هم در درمان آنها دارد؛ البته به شرطی که تحت نظر یک فرد باتجربه و آشنا به مباحث حجامت درمانی انجام شود. در مقابل افراد زیادی هم هستند که با حجامت مخالفند و انجام آن را توصیه نمی کنند. به این بهانه سراغ حسین خیراندیش، رئیس موسسه تحقیقات حجامت ایران رفتیم تا درباره حجامت، فواید و خطرات آن بیشتر بدانیم.
*حجامت چه تعریفی دارد و اصلا چند نوع حجامت داریم؟
به طور کلی دفع فضولات از خون حجامت نامیده می شود و پنج نوع حجامت داریم. حجامت تر، حجامت گرم یا خشک (بادکش)، حجامت سوزنی، حجامت با آب و حجامت آتشی که به براساس مزاج گرم و سرد افراد کاربردهای متفاوتی دارند؛ مثلا در حجامت تر خون گیری انجام می شود که حرارت بدن را کاهش می دهد و برای افراد گرم مزاج مفید است. در مقابل، حجامت خشک یا بادکش، حرارت بدن را بالا می رود و برای افراد سردمزاج توصیه می شود. بنابراین حجامت روشی به ظاهر ساده و درواقع فوق العاده پیچیده است که مزاج فرد، موضع حجامت، تعداد خراش، میزان خراش، میزان بادشک، زمان حجامت و تمهیدات آن نقش مهمی در درمان و پیشگیری از بیماری دارند.
*بهترین زمان انجام حجامت چه مواقعی است؟
بهترین فصل ها برای انجام حجامت پیشگیرانه (یک تا دوبار در سال) بهار و پاییز است اما برای درمان بیماری ها (دو تا سه مرحله) به تناسب نوع بیماری، زمان حجامت هم متفاوت خواهد بود.
*گروهی معتقدند که استفاده از طب سنتی (حجامت) ممکن است مشکلاتی از قبیل ابتلا به بیماری هایی مانند هپاتیت و ایدز و... را به همراه داشته باشد. نظر شما به عنوان پزشک متخصص چیست؟
باید عنوان شود که اگر حجامت توسط پزشک حاذق و متخصص در امر حجامت انجام شود، به هیچ وجه امکان ابتلا به بیماری های دیگر وجود ندارد. چون تمام لوازم مورد استفاده حجامت استریل هستند، یعنی هم لیوان های مورد مصرفی از سازمان انرژی اتمی فراهم می شود و هم تیغ های مصرافی استریل شده هستند. درواقع برای هر بیمار یک لیوان و یک تیغ مستقل استفاده می شود و چون تمام وسایل حالت یکبار مصرف دارند، اصلا امکان ندارد کسی از این روش به این گونه بیماری ها مبتلا شود.
اگر بعد از حجامت افراد مبتلا به ایدز و هپاتیت می شدند، باید آمار این بیماری ها به صورت انفجاری در کشور افزایش پیدا می کرد و تمام این مطالب عنوان شده توسط گروهی ناآشنا با این روش درمان، صحبت هایی بی منطق و غیرعلمی است و کسانی که این مطالب را عنوان می کنند از حجامت شناخت کامل و صحیح ندارند. در عین حال، اگر حجامت توسط پزشک حاذق و متخصص در امر حجامت انجام شود، به هیچ وجه امکان ابتلا به بیماری های دیگر وجود ندارد.
*باوجود پیشرفت های پزشکی در سال های اخیر آیا حجامت درمانی می تواند نقش مهمی در پیشگیری و درمان بیماری ها داشته باشد؟
هر روش درمانی که سابقه بیشتری داشته باشد، از نظر علمی معتبرتر به حساب می آید زیرا تجربیات درمانی مثبت یا منفی به معنای حیات انسان ها یا اتلاف جان آنهاست. وقتی گفته می شود یک روش درمانی هزار ساله یا 7 هزار ساله، یعنی میلیاردها انسان در طول سال های متمادی، این روش درمانی را تجربه کرده اند و از آن بهره گرفته اند. بنابراین ما حق نداریم تجربیاتی را که به قیمت جان انسان ها تمام شده است، به راحتی زیر پا یا کنار بگذاریم. اینکه برخی می گویند روش درمانی قدیمی به جرم قدیمی بودن منسوخ است، استدلالی غیرعلمی است زیرا اگر بخواهیم هر روشی را جایگزین کنیم، باید دوباره جان انسان ها را ملاک تجربه قرار دهیم تا بعد از سال ها بفهمیم این روش درمانی مفید است یا خیر.
*پس چرا بسیاری از پزشکان با حجامت درمانی مخالفند؟
به نظر ما مخالفان هم حق دارند چون از علم خودشان دفاع می کنند. هیچ پزشکی از ابتدا تا انتهای دوران تحصیل در دانشگاه، چه در دوره عمومی و چه در دوره تخصصی، حتی یک واحد درسی هم درباره حجامت نگذرانده است. پس علت اساسی مخالفت ها می تواند عدم آگاهی به موضوع باشد همچنان که بسیاری از پزشکانی که اکنون حجامت می کنند، قبلا از مخالفان این کار بودند.
در حال حاضر 4 هزار پزشک عمومی و متخصص آموزش دیده با پروانه حجامت که توسط انجمن تحقیقات حجامت تایید شده است، در سراسر کشور فعالیت می کنند؛ جالب اینکه بسیاری از بیماران و مراجعه کنندگان قبل از حجامت، در بالاترین سطوح تخصصی ویزیت شده اند و سپس به حجامت روی آورده اند. در عین حال، ما معتقدیم گاهی حجامت به تنهایی درمانگر نیست و فرد نیاز به طب مکمل و مصرف دارو دارد.
*حجامت درمانی در کشورهای دیگر چه جایگاهی دارد؟
پس از اینکه جرقه کارهای علمی حجامت در ایران در سال 1364 زده شد، اولین کشوری که به شکل علمی این موضوع را دنبال کرد، کشور آمریکا بود و پزشکان زیادی در این خصوص به فعالیت پرداختند که ثمره آن تالیفات ارزشمندی درباره حجامت است. دکتر ایلکی چرالی در آمریکا یک جلد و دکتر یوهان آبله در آلمان دو جلد (حجامت گرم و خشک و حجامت تر) کتاب وزینی در این باره نوشته اند. در عین حال، در بیمارستان های چین یک بخش، درمان با طب سوزنی، یک بخش درمان از طریق حجامت، یک بخش داروهای گیاهی و یک بخش طب کلاسیک است.
*اهدای خون چه تفاوتی با حجامت دارد؟
با حجامت کردن می توانیم ترکیبات نامناسب مثل اوره، قند، چربی و... را از خون پاک کنیم اما اهدای خون باعث کاهش غلظت خون می شود ولی تاثیر مهمی در تغییر ترکیب خون ندارد. ضمن اینکه بالاترین حجم خون در حجامت 30 تا 540 سی سی است؛ درحالی که در اهدای خون، حجم خونگیری تا 500 سی سی است.
*سازمان انتقال خون از کسانی که حجامت می کنند یک سال خون گیری نمی کند و علت آن را احتمال عفونت می داند. در این خصوص چه توضیحی دارید؟
زخم حجامت بین 12 تا 24 ساعت ترمیم می شود و بین هزاران نفر که در سال های اخیر زیرنظر افراد باتجربه مورد حجامت تر قرار گرفته اند هنوز یک مورد عفونت گزارش نشده است. از طرفی براساس آیین نامه سازمان بهداشت جهانی هر خراشی که در بدن ایجاد می شود خون را تا شش ماه ناایمن می کند اما سازمان انتقال خون، فقط اهداکننده ای را که حجامت کرده باشد تا یک سال نمی پذیرد؛ درحالی که خراش ناشی از حجامت هرگز ناایمن نیست زیرا با ابزار بهداشتی و در شرایط کاملا استریل انجام می شود. از طرفی ممکن است در طول روز یک خراشیدگی کوچک روی پوست همه ما ایجاد شود و همان روز هم بخواهیم اهدا کنیم. بنابراین چنین عملکردی از طرف سازمان انتقال خون هیچ توجیه علمی ای ندارد.
*افراد برای انجام حجامت باید به کجا مراجعه کنند؟
افراد برای حجامت باید به پزشکی مراجعه کنند که حجامت درمانی را آموخته باشد و مزاج شناسی بداند. همچنین لیست پزشکان باتجربه و متبحر نیز در سایت موسسه تحقیاقت حجامت در دسترس عموم قرار دارد؛ به عنوان مثال اف راد سردمزاج نباید حجامت تر انجام دهند و درصورت انجام این کار باید خوردنی های گرم مزاج مانند شربت عسل و گلاب در اختیار داشته باشند تا فشار خونشان افت نکند؛ در غیر این صورت سلامت فرد به خطر می افتد.
لبنیات، ماهی، تخم مرغ و نمک جزو خوراکی هایی هستند که 24 تا 48 ساعت پس از حجامت نباید مصرف شوند زیرا موجب افزایش غلظت خون می شوند. افرادی هم که دچار سوزش زیاد زخم پس از حجامت می شوند، برای التیام درد باید ژل آلوئه ورا یا عسل را روی محل حجامت بمالند. علاوه بر آن، خانم ها هنگام بارداری یا قاعدگی نباید حجامت کنند. حتی حجامت درمانی این بیماری های مختلف فرق دارد (مثلا حجامت بیمار مبتلا به سردرد میگرنی با بیمار دیابتی متفاوت است). این اطلاعات درصورتی در اختیار قرار می گیرد که پزشک حجامت کننده علم حجامت درمانی را داشته باشد.
از تاریخچه حجامت چه می دانید؟
به گزارش برترین ها تحقیقات مستند نشان می دهد حجامت سابقه 5 هزار ساله دارد و وسایل این علم حدود 3300 سال قبل از میلاد در مقدونیه کشف شده است. در عین حال برخی از مورخان ذکر کرده اند که اصول طب سوزنی و حجامت از آنجا گرفته شد که سربازان جنگی اتفاقی متوجه شدند که وقتی فردی در میدان جنگ مورد اصابت سنگ، چاقو یا شمشیر قرار می گیرد و زخمی برمی دارد، به علت همین زخم، بسیاری از بیماری های قبلی او بهبود می یابد.
این کشف بزرگ به آنها آموخت که با فروبردن سوزن و تیغ زدن می توان برخی از بیماری ها را درمان کرد و به همین علت 2600 سال قبل از میلاد مسیح، سوزن های فلزی در چین و شاخ های حجامت در ایران وارد اصول درمان شدند و طب سوزنی و حجامت رواج پیدا کردند. چینی ها در بدن 600 نقطه اسرارآمیز پیدا کرده بودند و اطبای سنتی ایران نیز نقاط متعددی از بدن را برای حجامت پیدا کرده و هر ناحیه را برای معالجه یک مرض به خصوص حجامت می کردند.
اوراق پاپیروس که از عصر باستان به دست آمده نیز نشان می دهد که حدود 2200 سال قبل از میلاد مسیح، حجامت امری رایج بوده است. همچنین در کتاب آیورودا (طب سنتی هند) که مربوط به 1500 سال قبل از میلاد مسیح است، درمورد حجامت و اثرات درمانی آن بحث شده است. بقراط نیز که حدود 400 سال قبل از میلاد مسیح زندگی می کرده است، با روش های مختلف حجامت کاملا آشنا بوده و در آثار خود به موارد استفاده و منبع استفاده آن اشاره کرده است. همچنین جالینوس 120 سال بعد از میلاد مسیح مطالب متنوعی درمورد حجامت در آثار خود بیان کرده است.
به گزارش برترین ها حجامت در ایران نیز جایگاهی ویژه در فرهنگ مردم داشته و به عنوان سنتی موکد، جزو اعتقادات مردم بوده است؛ به طوری که بزرگسالان خود حجامت کرده و در بهار، کودکان خود را ملزم به انجام حجامت می کرده اند. ابوعلی سینا در کتاب قانون، حجامت را از ارکان درمان محسوب کرده و تقریبا برای درمان تمام بیماری ها حجامت و بادکش (CUPPING) را تجویز کرده است اما حادثه مهم درمورد حجامت در ایران، مربوط به سال 1344 هجری شمسی است؛ در این سال و همزمان با وضع قانون نظارت بر درمان، به شکل گسترده ای با حجامت مبارزه شد و ژاندارم ها، حجام را در سراسر کشور دستگیر می کردند و بدین ترتیب این سنت درمانی پرسابقه بدون هیچ بررسی و تحقیق علمی ای، از روند رفتارهای سنتی جامعه خارج شد و تنها در مناطقی از کشرو که تحت تسلط کامل دولت نبود، اجرا می شد و بالاخره به تناسب فراگیرشدن طب شیمیایی در سراسر جهان و نفوذ فرهنگ استعماری در جوامع مختلف که همراه با زدودن باورهای دینی و فرهنیگ جوامع بود، حجامت منسوخ و روش های درمان دینی و سنتی از رفتارهای اجتماعی حذف شد و نسل های جدید نیز به تدریج آن را فراموش کردند.
بالاخره در سال 1364 سنت درمانی حجامت در جمعی که به انگیزه کشف یک روش درمانی ساده، ارزان و فراگیر تشکیل شده بود، پیشنهاد و موردتوجه قرار گرفت و پس از طی مراحل مقدماتی پژوهشی در سال 1369 در قالب موسسه تحقیقات حجامت ایران به ثبت رسید و به تدریج پزشکان عضو این موسسه شده و با مبانی و آثار درمانی حجامت آشنا شدند و این روند همچنان ادامه دارد.
منوی اصلی
تبادل لینک هوشمند 
نویسنده: 
